6.4 Corona

Het kalenderjaar 2020 is een jaar waarin de COVID-19 pandemie de dagelijkse gang van zaken heeft gedomineerd. Naast een financiële impact heeft het invloed op de werkzaamheden. Voorbeelden hiervan zijn thuiswerken in plaats van naar het gemeentehuis, crisismaatregelen uitwerken en regulier beleid is in een aantal gevallen op het tweede plan gekomen. In de paragraaf weerstandsvermogen is in het hoofdstuk "normale bedrijfsrisico's" specifieker ingegaan op de lokale effecten van de corona pandemie. Verder is het woord corona (of gerelateerde woorden als COVID) vermoedelijk de meest gebruikte term in deze jaarstukken waarmee wordt aangetoond hoeveel impact dit in 2020 heeft gehad.

Via de gemeentefondsuitkering zijn vergoedingen ontvangen voor onder andere lagere inkomsten. In 2020 zijn steunmaatregelen ontwikkeld, zoals de TOZO-regeling (Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers), die snel opgezet moesten worden en extra ambtelijke capaciteit kosten.

Daarnaast zit er ook een rechtmatigheidsaspect aan deze pandemie vast. Vergoedingen zijn bijvoorbeeld doorbetaald terwijl er geen prestatie is geleverd.

Deze bijlage probeert de belangrijkste aspecten voor Amstelveen te benoemen.

Lokaal coronafonds

In de raad van 8 april is ingestemd met een reservering ten laste van de algemene reserve voor een lokaal ondersteuningspakket van € 15 miljoen. Hiervan is € 10 miljoen direct beschikbaar gesteld en € 5 miljoen na besluit van het college van B&W en raadpleging van de gemeenteraad indien uitbreiding van het krediet noodzakelijk wordt geacht. De maatregelen komen niet in plaats van reeds bestaande of nog te ontwikkelen landelijke regelingen of wetgeving.

In de tweede tijdvak 2020 staat een stand van het Lokaal Coronafonds vermeld per ultimo september in bijlage 6.1. Zoals afgesproken wordt de raad voor elke cyclus van de commissievergaderingen geïnformeerd over de laatste stand van zaken van het Lokaal coronafonds.

Leeswijzer
Stand t/m tweede tijdvakrapportage

1. T.l.v. de algemene reserve is € 15 miljoen opzij gezet voor Lokale maatregelen;
2. Bij opmaak van de 2e tijdvak is een actuele stand opgesteld van de benodigde middelen van € 8,5 miljoen (= kolom “plafond”);
3. Via amendement bij de 2e tijdvak is er € 1 miljoen toegevoegd aan het overzicht voor “compensatie lasten noodlijdende lokale ondernemers” (begroting 2021);
4. Van de € 15 miljoen resteert nog € 5,5 miljoen die bij de 2e tijdvak geen besteding heeft gekregen, een plafond derhalve van € 9,5 miljoen;

Besluitvorming B&W na tweede tijdvak

5. Via besluitvorming B&W is na de tweede tijdvak aanvullend € 0,2 miljoen gereserveerd voor lokale maatregelen waardoor het plafond € 9,7 miljoen bedraagt;
6. Via een beslispunt in het collegevoorstel bij deze jaarstukken wordt formeel goedkeuring gevraagd voor de nummers 38 t/m 46 (budgetrecht).

Stand bij opmaak jaarrekening 2020 (per 20 januari 2021)

7. De werkelijke uitgaven per 20 januari 2021 zijn € 4,8 miljoen;
8. Voor 2021 en verder resteert op kasbasis € 10,2 miljoen van de € 15 miljoen;

Vrijval van beschikbaar gestelde budgetten in de rekening 2020

9. Verwacht wordt dat van het plafondbedrag in 2021 € 4,0 miljoen wordt besteed;
10. Het verschil tussen het plafond van € 9,7 miljoen en de vermelde bedragen bij 7. en 9. ad. € 8,8 miljoen leidt tot een vrijval (verlaging van het plafond) van € 0,9 miljoen;

Nieuw plafondbedrag na de rekening 2020

11. Het nieuwe plafondbedrag bedraagt na verlaging van het budget met de bij nummer 10. vermelde vrijval € 8,8 miljoen;
12. Van de beschikbaar gestelde € 15 miljoen is dus nog € 6,2 miljoen beschikbaar voor lokale ondersteuningsmaatregelen;
13. Via een beslispunt in het collegevoorstel bij deze jaarstukken wordt formeel goedkeuring gevraagd voor het nieuwe plafondbedrag (budgetrecht).

Overig

14. Bijdragen via specifieke uitkeringen (TOZO) en algemene uitkering staan niet opgenomen in dit overzicht;
15. Naast de onttrekkingen aan het Lokaal coronafonds voor lokale maatregelen worden corona gerelateerde kosten gemaakt waarvoor geen bijdrage is gevraagd via een collegebesluit. In bijgevoegd overzicht Lokaal coronafonds wordt uitsluitend verantwoord over door B&W goedgekeurde onderwerpen;

Toelichting besluiten 38 t/m 46
38. +41. Jongeren in coronatijd (gemeld in collegebrief van 8 december)
Dit betreft de uitwerking van de motie d.d. 23 september 2020. Nummer 41. is een aanvullend besluit voor verhoging van het budget.

39. Aanvullend subsidie P60 (gemeld in collegebrief van 8 december)
Dit betreft een bijdrage voor een veiliger betaalsysteem dan het huidige muntsysteem.

40. Garantiesubsidie Annakerk Amstelveen
Aan Annakerk Amstelveen wordt een garantiesubsidie verstrekt voor een cultureel programma in 2021 om het gevarieerde culturele aanbod in onze gemeente op peil te houden.

42. Tent t.b.v. de pauze bij Panta Rhei
Leerlingen moeten buiten pauze houden. Binnen kan er geen 1,5 meter worden gehouden, dus is er een tent met tafels en banken en heaters aangeschaft.

43. Tijdelijke externe koffiekamer voor condoleances op Zorgvlied
Om voor de klanten van Zorgvlied toch uitvaarten van meer dan 30 mensen mogelijk te maken zonder dat mensen geweigerd moeten worden voor de condoleance is een overkapping van de buitenruimte noodzakelijk. Hierdoor blijft Zorgvlied een aantrekkelijke locatie om uitvaartplechtigheden te houden.

44. Tijdelijke professionele beveiliging op Zorgvlied
Het is noodzakelijk om tijdelijk professionele beveiliging in te huren voor het handhaven van de coronaregels tijdens de uitvaarten en de orde op het terrein in het weekend.

45. Garantiesubsidie Vereniging Amstelland Kunst (VAK)
Het wordt voor kunstenaars steeds essentiëler om online zichtbaar en vindbaar te zijn, nu de fysieke mogelijkheden daarvoor beperkt zijn. De VAK vraagt daarom subsidie aan voor de investeringskosten voor ontwikkeling en lancering van de website NIEUWEGALERIE, een professioneel online platform waar kunstenaars hun werk kunnen presenteren.

46. Garantiesubsidie stichting Eten in de Olmen
Aan stichting Eten in de Olmen wordt een garantiesubsidie verstrekt waarmee zij hun activiteiten als buurtrestaurant kunnen voortzetten en het vrijwilligersinitiatief in de wijk geborgd is.

Toelichting tekort besluit 16. en 23.
16. Oninbaarheid belastingaanslagen hoger dan andere jaren
Via het Lokaal coronafonds is in de raad van 11 november 2020 € 0,5 miljoen beschikbaar gesteld voor dubieuze debiteuren. Overeenkomstig de politieke wens is ruimhartig omgegaan met verzoeken om uitstel van betalingen en/of betalingsregelingen.

Bij opmaak van de rekening blijkt het openstaande debiteurensaldo belastingdebiteuren over het meest recente belastingjaar (2020) substantieel hoger dan in de afgelopen jaren. Ter afdekking van het risico op deze vorderingen is € 900.000 extra toegevoegd aan de voorziening dubieuze debiteuren. In het overzicht Lokaal coronafonds is het verschil van € 400.000 als negatieve vrijval opgenomen. Via besluitvorming bij de jaarstukken 2020 wordt voorgesteld dit bedrag aanvullend te onttrekken aan het Lokaal coronafonds.

23. Compensatie ouderbijdrage voorschoolse educatie en peuterarrangementen
In april is dit voorstel behandeld door B&W om het mogelijk te maken dat aanbieders van Voorschoolse Educatie en Peuterarrangementen de ouderbijdrage aan ouders kunnen compenseren in de sluitingsperiode vanwege het Coronavirus. De werkelijke uitgaven zijn ultimo 2020 iets hoger dan indertijd is aangevraagd. Via besluitvorming bij de jaarstukken 2020 wordt voorgesteld € 13.000 aanvullend te onttrekken aan het Lokaal coronafonds.

Toelichting overschot besluit 34. Bedrijfsvoering aandeel Amstelveen (75%).
In de tweede tijdvak is rekening gehouden met € 1,5 miljoen corona gerelateerde kosten in de bedrijfsvoering, waarvan het aandeel Amstelveen 75% bedraagt (€ 1,125 miljoen). De daadwerkelijke corona gerelateerde kosten in de bedrijfsvoering zijn € 2 miljoen, waarvan het aandeel Amstelveen 75% bedraagt (€ 1,5 miljoen).

Voor de uitvoeringskosten van de TOZO-regeling wordt een vaste bijdrage verstrekt per dossier voor ambtelijke inzet. De TOZO-vergoeding voor Amstelveen bedraagt € 1.630.000 voor de totale afhandelingskosten. Dit loopt door in 2021.

De coronakosten Amstelveen 2020 ad. € 1,5 miljoen worden door de TOZO-vergoeding gedekt. Een bijdrage uit het Lokaal coronafonds is hierdoor niet meer nodig.

TOZO-regeling (Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers)

Vanwege de Coronacrisis voeren de gemeenten in Nederland de TOZO uit. Deze regeling is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis.

De regeling is voor zelfstandig ondernemers, waaronder ZZP’ers. Het voorziet in een aanvullende uitkering voor levensonderhoud als het inkomen door de coronacrisis tot onder het sociaal minimum daalt. Daarnaast voorziet de regeling in een lening voor bedrijfskapitaal om liquiditeitsproblemen door de coronacrisis op te vangen.

De gemeenten ontvangen een vaste vergoeding waarin alle uitvoeringskosten zijn inbegrepen. Deze uitvoeringskosten zijn dus onderdeel van de specifieke uitkering. De vergoeding voor uitvoeringskosten bedraagt € 450 voor een besluit op een aanvraag levensonderhoud en € 800 voor een besluit op een aanvraag kapitaal. Deze bedragen gelden zowel voor toe- als afwijzingen.

Deze jaarrekening bevat € 15,9 miljoen aan directe TOZO-kosten en € 1,6 miljoen aan uitvoeringskosten.

Algemene uitkering

De gemeente Amstelveen heeft via de algemene uitkering in 2020 drie keer een compensatiepakket ontvangen. Via afzonderlijke notities naar aanleiding van de drie gemeentefondscirculaires is de raad hierover geïnformeerd.

De ontvangen coronacompensatie komt ten gunste van de algemene reserve, omdat Amstelveen vooruitlopend op c.q. los van eventuele compensaties zelf al middelen heeft vrijgemaakt ten laste van de algemene reserve voor het opvangen van corona-effecten. Dit betreft het Lokaal Coronafonds ad. € 15 miljoen, alsmede € 3 miljoen eenmalige middelen voor intensivering Schuldhulpverlening en “van werk naar werk” via de Nota Aanvullende Voorstellen bij de begroting 2021 (€ 1 miljoen per jaar in 2021 t/m 2023).

De compensatie van de drie pakketten is als volgt:

Leeswijzer/toelichting:

• De eerste twee pakketten zijn via de septembercirculaire verwerkt in de besluitvorming van de begrotingsraad van 11nov20 aan de hand van de Nota Aanvullende Voorstellen bij de Begroting 2021;
• Het derde pakket is nu hieraan toegevoegd op basis van de decembercirculaire 2020. In totaal gaat dit derde pakket om een bedrag van € 1.202.000;
• Het derde pakket heeft betrekking op jaarschijf 2020 (€ 211.000) en 2021 (€ 886.000);
• De drie pakketten samen betekenen voor Amstelveen een compensatiebedrag van € 3,6 miljoen.

Nog niet toegekende compensatie
Voor vier onderwerpen heeft het Rijk al wel compensatiebedragen gereserveerd, maar is de verdeling/toekenning via het gemeentefonds nog niet rond. Dit betreft:

• Inkomstenderving: Het Kabinet heeft € 250 miljoen gereserveerd voor compensatie van inkomstenderving (met name parkeergelden, toeristenbelasting). Gemeenten ontvangen in 2021 compensatie voor de inkomstenderving 2020 op basis van de vastgestelde jaarrekeningcijfers 2020;
• Afvalinzameling: Door de corona hebben gemeenten zowel extra kosten gemaakt als in-komsten gemist met betrekking tot afvalinzameling. In overleg met de VNG is besloten deze kosten ad € 32 miljoen (inclusief eventuele afdracht aan het BTW-compensatiefonds) voor 2020 te vergoeden. Dit bedrag is dus gereserveerd, maar nog niet verdeeld;
• Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK): Het kabinet creëert een Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) voor huishoudens die door omstandigheden in ernstige financiële problemen dreigen te komen. Voor deze tijdelijke ondersteuning wordt het bestaande instrument van de bijzondere bijstand gebruikt. In totaal is een bedrag van maximaal € 130 miljoen gereserveerd voor het eerste halfjaar van 2021;
• Perspectief Jeugd en jongeren: Voor jongeren is het essentieel om elkaar fysiek te kunnen ontmoeten. Met een jeugdpakket van € 58,5 miljoen wil het kabinet een gerichte (financiële) impuls aan gemeenten geven om samen met jongeren, lokale organisaties en evenementensector volledig coronaproof kleinschalige activiteiten te programmeren op het gebied van cultuur, sport en andere zinvolle vrijetijdsbesteding.

Aparte compensatieregelingen (specifieke uitkeringen)
Ten slotte noemt de decembercirculaire vier onderwerpen waarvoor afspraken zijn gemaakt over separate compensatieregelingen via specifieke uitkeringen (dus niet via het gemeentefonds). Dit betreft:

• Zwembaden en ijsbanen
• Steun aan sportverenigingen
• Toezicht en Handhaving
• TOZO (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers)

Rechtmatigheid

In 2020 is vanuit de gemeente de ondersteuning na de start van COVID-19 snel op gang gekomen. Er zijn garantiesubsidies voor onder andere de cultuursector afgegeven en voor leerlingenvervoer is doorbetaald terwijl de scholen dicht waren. Zo is er voor meerdere gemeentelijke onderdelen die vermeld staan in de jaarstukken geld betaald waar geen prestatie tegenover staat. Twee onderdelen waar relatief veel geld in omgaat zijn bijvoorbeeld jeugdzorg en WMO waarbij prestatielevering heeft stilgelegen. Dit kan tot onrechtmatigheden in de jaarrekening leiden.